Rzeczpospolita Polska Unia Europejska

Pierwsza pomoc przedmedyczna

  1. Przybycie na miejsce zdarzenie i rozpoznanie - ewentualne uznanie zdarzenia za masowe.
  2. Zabezpieczenie miejsca zdarzenie i ratowników.
  3. Dotarcie do poszkodowanego
    • Wykonanie dostępu do poszkodowanego, realizacja innych czynności ratowniczych
    • Udzielenie pierwszej pomocy i przygotowanie do ewakuacji
    • Ewakuacja

Przybycie na miejsce zdarzenie i rozpoznanie

Po przybyciu na miejsce zdarzenia wypadkowego w sposób logiczny i bez paniki musisz, sobie odpowiedzieć na szereg pytań, bardzo pomocnych w prawidłowej organizacji akcji ratowniczej:
  • co się wydarzyło?
  • jak do tego doszło?
  • czy ofiara jest jedna, czy jest ich więcej?
  • czy zagrożenie nadal istnieje?
  • czy jest z tobą ktoś, kto może ci pomóc?
  • czy powinieneś wezwać pogotowie ratunkowe?
  • czy powinieneś wezwać pomoc straż pożarną, policję, pogotowie gazowe, pogotowie energetyczne?
  • czy dostępne są środki do udzielania pierwszej pomocy (rękawice jednorazowe, środki opatrunkowe, maseczka ochronna usta-usta, nosze lub inne)?

Zabezpieczenie miejsca zdarzenie i ratowników

W przypadku gdy zaistniałe zdarzenie lub nagła choroba nie wykluczą pewnego prawdopodobieństwa wystąpienia kolejnego wypadku, a więc zagrożenia dla poszkodowanego i ratownika, należy sprawnie, ale bez paniki zabezpieczyć miejsce wypadku. Sposób zabezpieczenia zależy od miejsca i okoliczności, w jakich nastąpił wypadek. Jeżeli miejscem wypadku jest np. hala produkcyjna w zakładzie pracy, należy wyłączyć maszyny, zamknąć copływ gazu, odciąć dopływ sprężonego powietrza, zatrzymać pojazdy transportu wewnętrznego itp. W przypadku zawalenia się konstrukcji i przygniecenia poszkodowanego konieczne jest zabezpieczenie miejsca wypadku, tak aby nie następowało dalsze obsuwanie się części konstrukcji na poszkodowanego i ratowników. Zawsze gdy mamy do czynienia z pracującymi urządzeniami, staramy się je wyłączyć (odłączyć zasilanie, włącznik główny). Jednym z podstawowych elementów prowadzenia działań zabezpieczających jest ograniczenie dostępu osób niebiorących udziału bezpośrednio w akcji.
  • zbliżając się do miejsca wypadku stopniowo zmniejszaj prędkość własnego pojazdu,
    zatrzymaj się w bezpiecznej odległości za pojazdem na poboczu drogi,
  • w swoim pojeżdzie włącz światła awaryjne i skręć koła w kierunku pobocza,
  • zabezpiecz miejsce wypadku ustawionym w odpowiedniej odległości trójkątem ostrzegawczym - 30+50 m,
    a w przypadku ograniczenia widoczności czy zakrętu nawet 150+300 m,
  • w porze nocnej wykorzystaj światła własnego samochodu do oświetlenia miejsca prowadzonej akcji,
  • wyłącz silnik uszkodzonego pojazdu, wyciągnij kluczyki ze stacyjki, rzuć je na podłogę,
  • do zabezpieczenia drogi o dużym natężeniu ruchu lub skrzyżowania potrzeba jest więcej osób,
    np. do kierowania na objazdy .
  • czy powinieneś wezwać pomoc straż pożarną, policję, pogotowie gazowe, pogotowie energetyczne?
  • czy dostępne są środki do udzielania pierwszej pomocy, które powinny znajdować się w apteczce pierwszej pomocy
Udzielając pierwszej pomocy zawsze musisz pamiętać o własnym bezpieczeństwie przy zachowaniu optymalizacji działań. Nie narażaj się na niepotrzebne ryzyko podejmując jakieś bohaterskie działania w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia. W dzisiejszych czasach należy wziąć pod uwagę, że krwawiąca osoba może być zarażona wirusem HIV, grużlicą, żółtaczką i innymi chorobami zakażnymi. Dlatego jednym z podstawowych elementów wyposażenia apteczki pierwszej pomocy powinny być rękawiczki oraz maseczka do wdmuchiwania powietrza z odpowiednim jednokierunkowym zaworkiem. Przystępując do bezpośredniego kontaktu z poszkodowanym, np. tamowania krwawień, należy pamiętać o założeniu rękawic jednorazowych. Pamiętaj, że ważnym momentem jest zdejmowanie brudnych rękawiczek, musisz uważać, aby nie dotknąć skóry zabrudzoną częścią rękawiczki.
W przypadku prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej, należy stosować odpowiednią maseczkę zabezpieczającą przed bezpośrednim kontaktem z ustami i wydzielinami poszkodowanego.
Natomiast w przypadku braku profesjonalnej maseczki możemy poradzić sobie poprzez wykorzystanie do izolacji również cienkiego worka foliowego, w którym wycinamy mały otworek jako zabezpieczenie tymczasowe i prowizoryczne przy prowadzeniu sztucznego Oddychania. Przygotowana pomoc przyłożona do ust ratowanego pozwoli na uniknięcie bezpośredniego kontaktu ratownika z ustami poszkodowanego.
W przypadku braku rękawiczek jednorazowych, w celu wyizolowania się przed kontaktem z krwią i wydzielinami poszkodowanego, możemy je zastąpić powszechnie stosowanymi workami foliowymi.
Jeżeli skóra ratownika zetknie się z dużą ilością krwi rannego. należy natychmiast zetrzeć krew, a skórę jak najszybciej umyć.
Ratownicy muszą się starać, żeby krew nie dostała im się do oczu, w przypadku gdy krew zalała oczy ratownika i jest widoczna, należy ją jak najszybciej zmyć. Ryzyko zakażenia przez ślinę podczas sztucznego oddychania metodą usta-usta jest znikome. Jest ono trochę większe, gdy w pobliżu ust poszkodowanego występuje krwawienie. W takiej sytuacji przed rozpoczęciem resuscytacji należy umyć usta poszkodowanego lub rozważyć zastosowanie alternatywnego sposobu prowadzenia sztucznego oddychania metodą usta-nos.

Zgodnie z wytycznymi Grupy Roboczej Rady Ekonomicznej i Społecznej ONZ oraz zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia, Międzynarodowej Federacji Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca zaleca się aby każdy kierowca posiadał w samochodzie apteczkę pierwszej pomocy. W wyposażeniu apteczki przede wszystkim powinny się znajdować:
  • gotowe opatrunki w różnych rozmiarach (co najmniej po 1 szt. w każdym rozmiarze)
  • 6 szt. okładów na rany 10x10 cm
  • bandaże muślinowe, elastyczne (co najmniej 3 szt. o różnej długości)
  • trójkątne ręczniki, białe - do mocowania itd. (zalecane 4 szt.)
  • 1 ręcznik opatrunkowy, metalizowany, 40x60 cm, wykorzystywany przy rozległych poparzeniach/ranach
  • 3 plastry z opatrunkami, 10x6 cm
  • 1 plaster na szpulce 5 mx2,5 cm służący do mocowania okładów
  • 1 folia ratunkowa, srebrna lub złota - zapewniająca ochronę przed zimnem i utrzymująca ciepło (szok)
  • 1 nożyczki nadające się również do przecinania pasów
  • 1 ręcznik do sztucznego oddychania - w celu ratowania metodą usta-usta
  • 6 rękawiczek gumowych
  • 1 instrukcja postępowania w przypadkach pierwszej pomocy (z przewagą grafiki nad tekstem)
  • wykaz telefonicznych numerów alarmowych

Dotarcie do poszkodowanego

Przystępując do organizacji akcji ratowniczej czynności na miejscu zdarzenia należy wykonywać szybko i zdecydowanie. Muszą one być jednak decyzjami rozważnymi, opartymi na zimnej kalkulacji własnego bezpieczeństwa i osób prowadzących akcję. Przed przystąpieniem do działań ratowniczych należy:
  • usunąć źródło zagrożenia,
  • decyzję o ewakuacji i przenoszeniu podejmować tylko wtedy, kiedy jest ona absolutnie konieczna,
  • ratownik musi jak najszybciej ocenić, czy poszkodowanemu grozi śmierć czy jego stan może się pogorszyć, a więc ocenić:
    1. czy jest przytomny? (jeśli nie, to)
    2. czy nie ma ciała obcego w drogach oddechowych?
    3. czy oddycha?
    4. czy ma zachowane tętno? (tętnice szyjne i udowe)
    5. czy nie nastąpiło nagłe zatrzymanie krążenia?
    6. czy nie ma silnego krwawienia?
    7. czy nie wystąpił wstrząs?
 
Udzielenie pierwszej pomocy i przygotowanie do ewakuacji

W przypadku negatywnej oceny dotyczącej zatrzymania podstawowych funkcji życiowych należy:
  1. udrożnić drogi oddechowe (odgięcie głowy do tyłu, usunięcie ciał obcych zalegających w jamie ustnej, zastosowanie rękoczynu potrójnego w wypadkach komu¬nikacyjnych i nad wodą),
  2. wprowadzić pośredni masaż serca (30 uciśnięć klatki piersiowej),
  3. sztuczne oddychanie metodą usta-usta lub usta-nos (2 wdechy ratownicze),
  4. w przypadku silnego krwawienia należy tamowanie połączyć z silnym uciskiem powyżej zranienia,
  5. w przypadku wstrząsu zastosuj odpowiednie ułożenie poszkodowanego,
  6. poproś kogoś (jeśli to możliwe), żeby zadzwonił po karetkę pogotowia,
  7. ratownik powinien zostać z poszkodowanym i czuwać nad jego parametrami życiowymi (oddechem i tętnem),
  8. przytomnego poszkodowanego staraj się uspokoić, rozmawiać z nim, pocieszać,
  9. przykryj poszkodowanego kocem, folią lub płaszczem (zapobiegnie to rozwinięciu wstrząsu z powodu hipotermii,
  10. za wszelką cenę bądź spokojny, pocieszaj poszkodowanego, że wkrótce będzie pod fachową opieką.

Ewakuacja

Ewakuowanie poszkodowanego z miejsca zdarzenia wypadkowego możemy wykonać wtedy, gdy nie można liczyć na natychmiastową pomoc medyczną lub gdy istnieje bezpośrednie zagrożenie życia ofiary wypadku.
Takimi przykładowymi sytuacjami mogą być wypadki:
  • na ruchliwej drodze, której nie można zamknąć,
  • w budynku zagrożonym pożarem, zawaleniem,
  • w budynku, w którym wydobywa się gaz lub trujące spaliny.
Nie należy pogarszać stanu zdrowia poszkodowanego przez nieostrożne jego przenoszenie lub zastosowanie nieodpowiedniej metody transportowej, przy jej wyborze należy wziąć pod uwagę następujące czynniki:
  • liczba pomocników
  • rozmiary i waga rannego,
  • odległość od miejsca wypadku,
  • rodzaj terenu, po którym należy go nieść,
  • rodzaj i stopień obrażeń,
  • sprzęt i środki, jakimi dysponuje ratownik.
Poszkodowanego można wynieść z miejsca wypadku wykorzystując elementy z naszego otoczenia stosując wyciągnięcia przy pomocy koca lub marynarki poszkodowanego.
Ratownik podczas przenoszenia poszkodowanego musi chronić swoje ciało przed niebezpiecznymi urazami w okolicy kręgosłupa stosując szereg zasad:
  1. po zbliżeniu się do poszkodowanego stanąć w wygodnym rozkroku, aby zapewnić sobie stabilną postawę,
  2. ukucnąć przy poszkodowanym, nie zginając pleców,
  3. chwytać poszkodowanego mocno całymi dłońmi,
  4. podnosić poszkodowanego prostując nogi i nie zginając pleców,
  5. jeśli poszkodowany zaczyna się usuwać, pozwól mu zsunąć się łagodnie na podłoże, szybka próba powstrzymania upadku grozi twoją kontuzją,
  6. nie próbuj przenosić zbyt wielkiego ciężaru sam, im więcej osób do przenoszenia, tym mniejsze szanse na obrażenia u poszkodowanego i ratowników.
Szczególnym przypadkiem do ewakuacji jest podejrzenie uszkodzenia kręgosłupa, gdzie podczas przenoszenia należy pamiętać o stabilizacji odcinka szyjnego poprzez utrzymanie głowy poszkodowanego w jednej linii z resztą ciała.
Podczas oczekiwania na pomoc specjalistyczną bardzo ważne jest odpowiednie ułożenie poszkodowanego w zależności od tego, jakie obrażenie zostało rozpoznane i ocenione przez ratownika.